Waarom heb je vetten nodig?

Vet is een voedingsstof die we dagelijks nodig hebben. Vet bevat vitamine A, D en E [1]. Daarnaast beschermt vet ons tegen de kou en onze organen tegen beschadiging. Vet kun je indelen in onverzadigde vetzuren en verzadigde vetzuren [1]. Gebak, koek, snoep, ijs, dierlijke producten, volle zuivelproducten bevatten verzadigde vetzuren. Deze vetzuren kunnen er voor zorgen dat het cholesterol  toeneemt. Dit wordt ook wel het ‘slechte’ vet genoemd [2]. Onverzadigde vetzuren zitten voornamelijk in noten, vette vis, plantaardige oliën, vloeibare margarine, avocado. Het risico op hart- en vaatziekten worden verlaagd als je meer producten eet die onverzadigde vetzuren bevat in plaats van verzadigde vetzuren [2].

Margarine, halvarine en roomboter zijn vetten en bevatten vitamine A, D en E [3]. Toch is het advies om margarine of halvarine te nemen en geen roomboter. Dat komt omdat in roomboter veel minder vitamine D zit en veel meer verzadigd vet. Roomboter bevat bijna 3x zoveel verzadigd vet in vergelijking met margarine. Door alle fantasienamen die fabrikanten op de verpakking zetten is het tegenwoordig moeilijk te zien of je met een halvarine of margarine te maken hebt. Het is slim om naar het vet% te kijken. 

• Margarine: bevat 80-90% vet  bijv.  vita d’or (lidl), Your Organic Nature(ekoplaza), G’woon Margarine(coop)
• 70% vet: Jumbo Bewust, Becel romig, AH smeerbaar met olijfolie
• Driekwartmargarine  : bevat 60-62% vet: Gouda’s glorie volle pond, Hella Bewust (aldi). 
• 50% vet: Becel original, Jumbo Bewust, Ah Balans, vita d’or bewust (lidl), g’woon Bewust(coop). 
• Halvarine: bevat 39-41% vet bijv. Jumbo Halvarine, Vita d’or halvarine (lidl), Blue band goede start

Voor sommige groepen is het handig om te letten op welk broodsmeersel je neemt. Voor kinderen tot 4 jaar bijvoorbeeld adviseren we om margarine op brood te smeren omdat jonge kinderen vaak te weinig vet binnenkrijgen [4]. Mensen met overgewicht adviseren we daarentegen om halvarine op brood te smeren omdat dit minder vet/energie bevat dan margarine.

Maar wat nou als je geen margarine, halvarine of vloeibare bak- en braadproducten lust? Vitamine A, D en E worden toegevoegd aan deze vetten. Op het moment dat je dit niet eet, moet je deze vitamines uit andere voedingsmiddelen halen. Vitamine A zit bijvoorbeeld in wortels en groene bladgroenten. Vitamine D halen we uit zonlicht maar ook vette vis bevat vitamine D en in mindere vorm in zuivel, het is moeilijk om voldoende vitamine D binnen te krijgen als je geen margarine of halvarine gebruikt een supplement kan dan een oplossing zijn. Vitamine E zit in brood -en graanproducten, noten, groenten en fruit. Een tekort komt aan vitamine E nauwelijks voor in Nederland [5]. 

Duurzaamheid

Palmolie, sheaboter of kokosolie worden aan veel plantaardige boters toegevoegd [6]. Palmolie zit daarnaast ook voor 40% in onze huishoudelijke producten zoals shampoo, wasmiddel, tandpasta [7]. Deze grondstoffen zijn eetbare, plantaardige oliën die afkomstig zijn van tropische vruchten. De meeste tropische vruchten worden verbouwd in Indonesië en Maleisië. Echter worden hierdoor in sommige gevallen enorm veel gebieden ontbost wat slecht is voor het milieu. Momenteel is er geen duurzaam alternatief voor palmolie. Helemaal stoppen met palmolie is niet mogelijk omdat 39% van de wereldwijde productie afkomstig is van olieplanten, terwijl ze maar 7% van de landbouwgrond innemen [7]. Als we stoppen met palmolie, moet er nog meer grond worden gebruikt om evenveel olie te leveren. Het is van cruciaal belang dat er daarom wordt over gegaan op de productie van duurzame palmolie en niet meer wordt gebruikt voor producten waar wel een beter alternatief voor is zoals biobrandstof. Duurzame palmolie herken je aan het keurmerk RSPO (Roundtable on Sustainable Palm Oil) [6]. Dit keurmerk vertegenwoordigt de meest duurzame productie van palmolie [8]. 
Onderstaande producten bevatten geen palmolie:

• The Flower Farm
• Naturli
• Vitaquel Cocovit

Wil jij meer informatie over de duurzaamheid van palmolie? Of eet jij nauwelijks/geen margarine, halvarine of vloeibare bak- en braadproducten en twijfel je of je voldoende voedingsstoffen binnenkrijgt? Wij als diëtist kunnen je hierin adviseren. 

[1] Voedingscentrum (2021). Vetten. Geraadpleegd op 15-09-2021, via: https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/vetten.aspx 
[2] Het Diabetes Fonds (2021). Vetten. Geraadpleegd op 15-09-2021, via:  https://www.diabetesfonds.nl/over-diabetes/eten-met-diabetes/waar-moet-ik-op-letten/vetten 
[3] Voedingscentrum (2021). Waarom is het advies margarine en geen roomboter? Geraadpleegd op 15-09-2021, via: https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/gezonde-voeding-en-voedingsstoffen/wat-is-gezonder-roomboter-of-margarine-1.aspx 
[4] Voedingscentrum (2021). Is roomboter, margarine of halvarine beter voor mijn kind? Geraadpleegd op 15-09-2021, via:  https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/kinderen-en-jongeren/is-roomboter-margarine-of-halvarine-beter-voor-mijn-kind-.aspx 
[5] Voedingscentrum (2021). Wat als je geen margarine, halvarine of vloeibare bak -en braadproducten gebruikt? Geraadpleegd op 15-09-2021, via: https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/gezonde-voeding-en-voedingsstoffen/wat-als-je-geen-margarine-halvarine-of-vloeibare-bak-en-braadproducten-gebruikt-.aspx
[6] Rolvink, R. (31-08-2021). Test margarine en halvarine. Geraadpleegd op 15-09-2021, via: https://www.consumentenbond.nl/voedingstests/test-margarine-halvarine 
[7] Boerdam, I. (15-05-20218). Palmolie: hoe slecht is het nu echt? Geraadpleegd op 15-09-2021, via: https://www.dehippevegetarier.nl/rubriek/duurzaamheid/palmolie-hoe-slecht-is-het-nu-echt/ 
[8] WWF (2021). Wat is het RSPO keurmerk? Geraadpleegd op 15-09-2021, via: https://www.wwf.nl/kom-in-actie/met-tijd/tips-gedrag/koopgedrag/keurmerken/RSPO